Mật nghị hồng y (hay còn gọi Cơ mật viện bầu Giáo hoàng). Là một cuộc họp kín của Hồng y đoàn để bầu ra vị Giám mục của giáo phận Rôma. Người sẽ trở thành Giáo hoàng của Giáo hội Công giáo. Thay cho vị giáo hoàng trước đó vừa qua đời hoặc từ chức. Giáo hội Công giáo xem giáo hoàng là người kế vị thánh Phêrô để đứng đầu Giáo hội Công giáo tại trần gian. Mật nghị này là phương thức để chọn giáo hoàng trong suốt gần nửa thời gian tồn tại của giáo hội. Giờ đây trở thành phương thức cổ xưa nhất còn đang được thi hành để chọn người đứng đầu một tổ chức.
Ý nghĩa của sự kiện “Mật nghị” – bầu Giáo hoàng mới
Về cơ bản Mật nghị Hồng y (conclave) có nghĩa khóa kín. Từ tiếng Anh của sự kiện này bắt nguồn từ gốc Latin “cum-clave”, nghĩa là “có khóa”. Chữ “mật” đã thể hiện bản chất của nó là nội bộ, kín đáo, và không thể có tác động từ bên ngoài.
Cũng có khi gọi là Mật tuyển viện, nhưng việc sử dụng thuật ngữ “Mật tuyển viện” thì không chính xác. Vì theo quan điểm và đức tin Công giáo, tuyển chọn người làm giáo hoàng không phải là việc của các hồng y. Mà đây là việc của Thiên Chúa. Hàm ý đây là đặc quyền của người cấp trên chọn ra người cấp dưới để làm việc cho mình. Do đó, các hồng y không có quyền “tuyển” giáo hoàng. Mà họ chỉ có thể bỏ phiếu bầu cho một người nào đó theo ý định cá nhân của họ. Việc này hàm ý quyền của những người đồng cấp hoặc thấp hơn bầu ra một người lên làm lãnh đạo cho số đông.
Lời nhắc nhở của Đức Giáo hoàng trong Tông hiến
“Tôi ra lệnh cho các hồng y cử tri. Với tất cả trách nhiệm nặng nề trong lương tâm, phải giữ mọi bí mật về cuộc bầu giáo hoàng. Cả sau khi đã bầu vị giáo hoàng mới và không được vi phạm điều đó bằng bất cứ cách nào. Trừ khi được phép đặc biệt và rõ ràng của chính đức giáo hoàng. Để các hồng y cử tri có thể tránh được sự tò mò của người khác. Và các bẫy họ giăng ra làm thương tổn phán đoán độc lập, tự do quyết định của các vị. Tôi tuyệt đối cấm, không được du nhập với bất kỳ lý do gì những máy móc để thu hoặc phát lại âm thanh, hình ảnh hoặc chữ viết vào nơi diễn ra cuộc bầu cử. Nếu các máy đó hiện diện tại nơi ấy, thì không được sử dụng”.
Nơi bầu chọn tân Đức Giáo hoàng
Nhà nguyện Sistine là nơi diễn ra một trong những sự kiện đặc biệt và linh thiêng nhất của Giáo hội Công giáo. Đây là địa điểm các hồng y tổ chức bầu giáo hoàng mới sau khi một giáo hoàng qua đời hoặc thoái vị. Các hồng y phải cách ly hoàn toàn với thế giới. Và họ dùng một bếp lò sắt có ống khói nhỏ để thông báo ra bên ngoài tình hình bầu chọn.
Nghi thức bầu chọn Giáo Hoàng
Mật nghị Hồng y khởi đầu bằng việc cử hành một thánh lễ cầu nguyện. Thánh lễ được cử hành tại Vương Cung Thánh Đường Thánh Phêrô cho việc lựa chọn tân giáo hoàng. Các hồng y cử tri sau đó bắt đầu cuộc Mật nghị bằng một đoàn rước vào Nhà nguyện Sistina.
Các hồng y sẽ viết sự tên ứng viên mình lựa chọn lên phiếu bầu và gấp lại làm đôi. Sau khi hoàn thành công việc chọn ứng viên, các hồng y xếp hàng đến nơi bỏ phiếu. Theo quy định, mỗi ngày các hồng y phải nhóm họp hai lần (sáng và chiều), tại Nhà nguyện Sistina để bầu chọn tân giáo hoàng. Mỗi buổi tụ họp như vậy, nếu điều kiện cho phép, có thể tổ chức hai vòng bỏ phiếu.
Một yêu cầu tỉ mỉ hơn đối với việc lựa chọn giáo hoàng. Hồng y cử tri khi bỏ phiếu, giơ cao lá phiếu và đọc lời tuyên thệ: “Tôi xin Chúa Kitô, Đấng sẽ xét xử tôi, làm chứng rằng tôi bỏ phiếu cho người mà, theo Chúa, tôi thấy là phải bầu”. Ngoài ra, để đảm bảo mọi hồng y dù dã đến dự họp nhưng vì tuổi cao sức yếu, bệnh liệt giường. Thì nằm tại Nhà trọ thánh Martha, khi đó có 3 hồng y đem thùng phiếu chọn đến tận phòng của vị ấy.
Việc bỏ phiếu diễn ra bí mật nhưng việc kiểm phiếu diễn ra công khai
Khi phiếu đã được bỏ xong, các hồng y kiểm phiếu thực hiện động tác lắc mạnh thùng phiếu nhiều lần. Nhằm mục đích hòa lẫn các phiếu, sau đó tiến hành kiểm đếm. Trong trường hợp phát hiện có số phiếu không tương ứng với số cử tri, thì tất cả phiếu này bị đốt đi. Sau đó các hồng y tiến hành bỏ phiếu lại.
Nếu số lượng phiếu bầu tương đương số lượng hồng y cử tri. Sẽ tiến hành giai đoạn xác định kết quả bầu chọn. Một trong 3 hồng y kiểm phiếu sẽ có trách nhiệm dùng kim khâu các lá phiếu đã kiểm tra kết quả.
Trường hợp không thể bầu được tân Giáo hoàng
Nếu sau nhiều vòng bầu chọn đầu tiên, cụ thể là ba ngày đầu tiên bỏ phiếu. Mà các hồng y không thể chọn ra tân giáo hoàng. Các hồng y cử tri phải dành một ngày, tập trung cầu nguyện, trao đổi ý kiến và nghe huấn dụ của Hồng y trưởng đẳng Phó tế. Sau đó, tiếp tục thực hiện quy trình bầu cử khép kín.
Trường hợp tiếp tục sau 7 lần bỏ phiếu nữa mà vẫn không có kết quả. Thì nhóm hồng y cử tri tiếp tục tạm dừng việc bầu cử. Chú tâm cầu nguyện và trao đổi với nhau. Lại nếu sau 7 lần bỏ phiếu, mà vẫn chưa có kết quả chọn tân giáo hoàng. Thì tiếp tục tạm ngưng và diễn ra các hoạt động như cũ.
Cuộc bầu chọn trở nên phức tạp nếu đến lần bỏ phiếu thứ 33 hoặc 34. Mà số phiếu bầu không ai chiếm được 2/3 số phiếu. Thì các Hồng y được phát biểu ý kiến của mình về cách thức bầu cử mới. Nếu cách đó đạt được đa số tuyệt đối các cử tri. Các hồng y cử tri cũng có thể tách riêng 2 vị đạt được số phiếu cao nhất. Mời hồng y cử tri lựa chọn trừ chính hai vị ấy. Vị nào đạt quá bán phiếu bầu chọn thì đắc cử được mời gọi phát biểu ý kiến về cách bầu cử. Sau đó sẽ tiến hành việc bầu theo sự quyết định của đa số tuyệt đối các cử tri.
Tân Đức Giáo hoàng của Hội thánh
Sau mỗi vòng bầu chọn, các lá phiếu bầu chọn sẽ bị đốt trong một bếp lò đặt tại góc tường nhà nguyện. Theo truyền thống, sẽ có 2 màu khói bốc lên từ ống khói từ việc đốt cháy các lá phiếu. Khói đen bay lên trên nóc nhà nguyện biểu thị một vòng bỏ phiếu chưa thu được kết quả. Khói trắng bốc lên có kèm theo chuông reo từ Thánh đường Thánh Phêrô. Đây là dấu hiệu cho thấy các hồng y đã chọn được giáo hoàng.
Khi một Hồng y được bầu làm Giáo hoàng, ông sẽ được hỏi ý kiến xem có đồng ý trở thành Giáo hoàng hay không. Và tân Đức Giáo hoàng muốn được gọi tên là gì. Người đứng đầu Hồng y đoàn khi đó sẽ bước ra ban công chính của Tòa thánh Vatican. Và tuyên bố với thế giới: “Habemus Papam!” – “Chúng ta có Giáo hoàng mới”. Sau đó tân Giáo hoàng sẽ xuất hiện trên ban công và gửi lời chào và cầu nguyện đến các con chiên của mình.
