Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi trái tim tâm linh của thành phố Assisi, biểu tượng bất tử của lòng mến Chúa và tinh thần bác ái, được khắc ghi trong từng viên đá cổ, từng bức bích họa huy hoàng của thời kỳ Trung cổ.
Trong hành trình hành hương khám phá các thánh tích châu Âu, Assisi luôn là điểm dừng chân không thể thiếu – nơi mà mỗi bước chân không chỉ là một bước đi trên mặt đất, mà còn là một bước tiến sâu hơn vào đức tin Thiên Chúa giáo.
1. Giới thiệu về Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi
Ẩn mình giữa những triền đồi xanh mướt của vùng Umbria nước Ý, Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi hiện lên như một viên ngọc kiến trúc và tâm linh rực rỡ giữa lòng châu Âu. Không chỉ là một công trình tôn giáo đơn thuần, nơi đây là biểu tượng thiêng liêng của hòa bình, đức tin và nghệ thuật xuyên suốt nhiều thế kỷ.
Được xây dựng để tưởng niệm Thánh Phanxicô – vị thánh bảo trợ của nước Ý và là người sáng lập Dòng Phanxicô – vương cung thánh đường không chỉ thu hút tín đồ Công giáo từ khắp nơi trên thế giới mà còn hấp dẫn đông đảo du khách, giới sử học và nghệ sĩ bởi vẻ đẹp kiến trúc độc đáo và giá trị văn hóa trường tồn.
2. Lịch sử xây dựng của Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô
Câu chuyện về Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi bắt đầu từ một con người – một vị thánh giản dị nhưng vĩ đại. Thánh Phanxicô thành Assisi (1181–1226) sinh ra trong một gia đình giàu có tại thị trấn Assisi, miền trung nước Ý. Thay vì sống một cuộc đời xa hoa, ông đã từ bỏ tài sản để dấn thân vào con đường phục vụ Thiên Chúa và người nghèo. Lối sống khổ hạnh, tình yêu thiên nhiên và thông điệp về hòa bình, tha thứ đã khiến Thánh Phanxicô trở thành một trong những nhân vật được kính trọng nhất trong lịch sử Thiên Chúa giáo.
Thánh Phanxicô qua đời vào năm 1226 tại Assisi. Với lòng kính ngưỡng to lớn của cộng đồng tín hữu, chỉ hai năm sau – vào năm 1228, Giáo hoàng Grêgôriô IX đã chính thức tuyên phong ông là thánh và đồng thời khởi xướng việc xây dựng một đền thờ để tưởng nhớ công đức của ông. Địa điểm được lựa chọn là khu đồi Colle d’Inferno – nơi từng là bãi hành hình tội phạm – nay được biến thành vùng đất thiêng mang tên Colle del Paradiso (Đồi Thiên Đàng).
Công trình được khởi công vào ngày 17 tháng 7 năm 1228, chỉ một ngày sau khi Thánh Phanxicô được phong thánh. Việc thi công được giám sát bởi Brother Elias of Cortona, một tu sĩ thân cận và là người kế vị đầu tiên của Thánh Phanxicô trong Dòng Phanxicô. Nhờ lòng thành kính sâu sắc và sự ủng hộ của Giáo hội, công trình được xây dựng với tốc độ nhanh đáng kinh ngạc so với điều kiện thời Trung cổ, và phần lớn kiến trúc chính đã hoàn thành vào khoảng năm 1253.
Vương cung thánh đường không chỉ là nơi lưu giữ hài cốt của Thánh Phanxicô mà còn trở thành trung tâm phát triển của Dòng Phanxicô, là điểm hành hương quan trọng bậc nhất tại Ý và châu Âu. Qua nhiều thế kỷ, nơi đây vẫn luôn là biểu tượng của hòa bình, lòng nhân ái và sự đơn sơ mà Thánh Phanxicô từng sống và rao giảng.
Những giá trị lịch sử và tâm linh sâu sắc ấy đã được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Năm 2000, UNESCO đã chính thức công nhận Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô cùng trung tâm lịch sử Assisi là Di sản Văn hóa Thế giới. Trong tuyên bố của mình, UNESCO ca ngợi công trình không chỉ là một biểu tượng của lòng mộ đạo mà còn là nhân chứng lịch sử quan trọng, gắn liền với sự phát triển của tư tưởng nhân văn và tinh thần hòa giải xuyên suốt lịch sử châu Âu thời kỳ Trung cổ.
3. Kiến trúc độc đáo – Hai tầng nhà thờ
Tọa lạc trên đồi Colle del Paradiso nhìn ra thung lũng Spoleto xanh thẳm, Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi hiện lên như một viên ngọc thiêng giữa lòng nước Ý. Điều làm nên sự khác biệt đầy ấn tượng của công trình này chính là kết cấu hai tầng nhà thờ chồng lên nhau – hiếm thấy trong kiến trúc tôn giáo châu Âu – vừa biểu trưng cho sự khiêm nhường và cao cả, vừa thể hiện tinh thần vượt thoát khỏi trần gian của Thánh Phanxicô.
3.1. Nhà thờ dưới (Basilica Inferiore)
Nhà thờ dưới của Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi được xây dựng ngay trên mộ của Thánh Phanxicô, là trái tim tâm linh và nơi linh thiêng nhất của toàn bộ quần thể. Được hoàn thành vào cuối thế kỷ 13, nhà thờ dưới mang phong cách Romanesque với không gian trầm lắng, vòm cuốn thấp và tường dày bằng đá tạo cảm giác an toàn, bình yên cho người hành hương khi bước vào.
Không gian bên trong nhà thờ dưới khá khiêm tốn về diện tích nhưng lại vô cùng thiêng liêng. Nơi đây không chỉ giữ hài cốt Thánh Phanxicô trong một hầm mộ nằm dưới bàn thờ, mà còn là nơi tín đồ từ khắp nơi trên thế giới tìm đến để cầu nguyện, chiêm nghiệm và kết nối sâu sắc với cuộc đời cũng như lý tưởng của Ngài.
Một điểm nhấn quan trọng là hệ thống bích họa tuyệt đẹp được vẽ bởi các nghệ sĩ bậc thầy thời trung cổ như Cimabue, Pietro Lorenzetti và Simone Martini. Những bức tranh này không chỉ minh họa cuộc đời Thánh Phanxicô mà còn khắc họa các câu chuyện trong Kinh Thánh, phản ánh sinh động đời sống tinh thần thời bấy giờ. Các bức họa mang đậm màu sắc Romanesque, với bố cục chặt chẽ, sử dụng màu sắc đậm nét và phong cách tường thuật giản dị, dễ hiểu, giúp người xem dễ dàng tiếp thu và cảm nhận.
Nhà thờ dưới cũng có những không gian phụ trợ như các hầm ngầm và phòng cầu nguyện nhỏ dành cho các tu sĩ và khách hành hương muốn có sự yên tĩnh, riêng tư để suy ngẫm. Ánh sáng trong nhà thờ được tiết chế vừa phải, tạo nên bầu không khí thiêng liêng, mờ ảo, gợi lên cảm giác gần gũi với thế giới tâm linh.
3.2. Nhà thờ trên (Basilica Superiore)
Trái ngược hoàn toàn với sự u tịch bên dưới, nhà thờ trên được xây dựng sau vào khoảng năm 1239 và mang phong cách Gothic cao vút, thanh thoát. Với những ô cửa kính hoa rực rỡ, mái vòm cao bay bổng và ánh sáng chan hòa từ mọi phía, nơi đây như mở ra một thiên đàng giữa nhân gian – một không gian để tôn vinh ánh sáng của Đức Tin và lòng bác ái.
Điểm nhấn nổi bật nhất của nhà thờ trên chính là dãy bích họa nổi tiếng mô tả 28 cảnh trong cuộc đời Thánh Phanxicô, được cho là do Giotto di Bondone, cha đẻ của nghệ thuật Phục Hưng Ý thực hiện. Những bức tranh này không chỉ cách tân kỹ thuật phối cảnh mà còn truyền tải trọn vẹn tinh thần yêu thương, hy sinh và phục vụ cộng đồng mà Thánh Phanxicô để lại.
Tầng trên và tầng dưới – một trên cao rộng mở, một dưới sâu tĩnh lặng – tạo nên biểu tượng thiêng liêng về cuộc đời Thánh Phanxicô, từ chốn trần gian khiêm nhường đi lên thiên đàng rực sáng của Đức Tin. Sự kết hợp độc đáo này đã biến Vương cung thánh đường Assisi thành một kiệt tác kiến trúc tôn giáo độc nhất vô nhị trên thế giới.
4. Kho báu nghệ thuật thời Trung cổ
Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi còn là một kho tàng nghệ thuật vô giá, ghi dấu sự giao thoa tuyệt vời giữa tín ngưỡng và nghệ thuật thời Trung cổ. Tại đây, những bức bích họa tuyệt đẹp đã làm nên tên tuổi của nhiều danh họa lừng danh, đồng thời khắc họa sinh động cuộc đời và hành trình của Thánh Phanxicô với mọi cung bậc cảm xúc từ sự thanh thản cho đến những phép màu kỳ diệu.
Trong số đó, Giotto di Bondone là người được biết đến nhiều nhất, với phong cách tranh tường sáng tạo và cảm xúc chân thật, mở ra kỷ nguyên mới của nghệ thuật Phục Hưng Ý. Các tác phẩm của ông không chỉ tái hiện sống động những sự kiện quan trọng trong cuộc đời Thánh Phanxicô mà còn làm lay động trái tim người xem bằng nét biểu cảm tự nhiên và tinh tế. Bên cạnh Giotto, Cimabue – người thầy vĩ đại – cũng góp phần quan trọng với lối thể hiện chuyển mình từ phong cách Byzantine truyền thống sang sự sinh động và gần gũi hơn.
Không dừng lại ở đó, nhà thờ còn lưu giữ những bức tranh của các họa sĩ nổi tiếng như Simone Martini và Pietro Lorenzetti – hai nghệ sĩ xuất sắc của trường phái Siena, với kỹ thuật tinh xảo, từng nét cọ đều toát lên vẻ đẹp huyền bí và sang trọng, góp phần làm giàu thêm giá trị nghệ thuật cho công trình.
Ngoài tranh bích họa, Vương cung thánh đường còn là nơi trưng bày nhiều tác phẩm điêu khắc độc đáo, tiêu biểu là những bức tượng của Thánh Phanxicô, thể hiện sự khiêm nhường và tâm linh sâu sắc của vị thánh. Tượng của bốn nhà truyền giáo quan trọng được đặt ở những vị trí trang trọng, mang vẻ trang nghiêm và khí chất cao quý, như minh chứng cho sức mạnh của đức tin và sự lan tỏa của Giáo hội.
Đặc biệt nhất, bức tượng của Thánh Clara, người bạn đồng hành trung thành của Thánh Phanxicô, với nét mặt dịu dàng nhưng đầy kiên cường, biểu tượng cho lòng trung thành và đức hạnh cũng được đặt trang nghiêm bên trong thánh đường.
Ngoài ra, tại thánh đường còn trưng bày nhiều hiện vật đồ thờ cúng được chế tác tỉ mỉ từ bình nước thánh, chân đèn đến tượng nhỏ và các vật phẩm trang trí khác, tất cả đều thể hiện sự tài hoa và tâm huyết của các nghệ nhân, góp phần làm nên sức sống bền bỉ và sự linh thiêng cho vương cung thánh đường.
5. Kinh nghiệm tham quan vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi
Assisi không chỉ là điểm đến của những tín đồ Công giáo mà còn là nơi chốn thiêng liêng dành cho bất kỳ ai khao khát tìm lại sự bình yên trong tâm hồn. Với vẻ đẹp vừa cổ kính, vừa nhẹ nhàng thanh thoát, thị trấn nhỏ vùng Umbria này mang đến cho du khách một trải nghiệm du lịch mang tính chiêm nghiệm sâu sắc – nơi con người có thể sống chậm, lắng nghe tiếng nói từ quá khứ và mở rộng trái tim với vẻ đẹp tinh thần của đất trời nước Ý.
5.1. Thời điểm lý tưởng để đến Assisi
Assisi sở hữu vẻ đẹp yên bình, tĩnh lặng thấm đẫm màu sắc Thiên Chúa giáo, thời gian lý tưởng nhất để ghé thăm là vào mùa xuân (từ tháng 4 đến tháng 6) và mùa thu (tháng 9 đến tháng 10).
Vào những tháng này, tiết trời mát mẻ, nắng nhẹ, không quá đông khách du lịch, rất thích hợp để tản bộ trong các con phố cổ lát đá và ghé thăm các công trình tôn giáo mang đậm dấu ấn Trung cổ. Mùa hè tuy rực rỡ nhưng có thể khá nóng, còn mùa đông se lạnh và yên tĩnh, thích hợp với những ai muốn tìm chút trầm mặc và tĩnh lặng.
5.2. Giờ mở cửa và giá vé tham quan
Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô mở cửa đón khách hầu như quanh năm, từ khoảng 8:30 sáng đến 6 giờ tối, và có thể kéo dài đến 7 giờ vào mùa hè. Du khách được vào cửa miễn phí, nhưng được khuyến khích đóng góp tự nguyện để hỗ trợ việc duy tu và bảo tồn di tích. Riêng bảo tàng và khu vực trưng bày nghệ thuật bên trong có thể thu phí vào cửa khoảng 3–5 euro, tuỳ thời điểm.
5.3. Cách di chuyển đến Vương cung thánh đường
Từ Rome hoặc Florence, du khách có thể bắt tàu hỏa tới ga Assisi (Stazione di Santa Maria degli Angeli), sau đó đi xe buýt hoặc taxi khoảng 10–15 phút để đến trung tâm thành phố cổ. Sau đó, chỉ cách vài phút đi bộ theo hướng tây, qua những cung đường cổ kính và khung cảnh thiên nhiên thanh bình là bạn sẽ bắt gặp ngay Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô.
5.4. Những trải nghiệm không thể bỏ lỡ
Khi đến Assisi, ngoài ghé thăm Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô, du khách cũng nên ghé thăm Vương cung thánh đường Santa Chiara, nơi an nghỉ của Thánh Clara – người bạn tâm linh và đồng hành của Thánh Phanxicô trong hành trình sống khó nghèo. Kiến trúc Gothic mộc mạc và thanh thoát của nhà thờ này mang lại cảm giác bình yên hiếm có.
Hoặc du khách cũng có thể ghé thăm Hermitage of the Carceri, tu viện nhỏ ẩn mình trong rừng cây rậm rạp trên sườn núi Subasio. Nơi đây từng là chốn tu hành ẩn dật của Thánh Phanxicô và các môn đệ, không gian thanh vắng và không khí trong lành sẽ giúp bạn lắng nghe chính mình.
5.5. Khám phá phố cổ Assisi
Sau khi hành hương, bạn nên dành thời gian đi dạo trong khu phố cổ Assisi, nơi thời gian như ngưng đọng giữa những ngôi nhà đá, con hẻm nhỏ và quảng trường rợp bóng. Các quán cà phê xinh xắn, cửa hàng lưu niệm với những sản phẩm thủ công tinh xảo và mùi thơm bánh hạnh nhân thoang thoảng từ lò nướng truyền thống sẽ khiến bạn thấy Assisi không chỉ linh thiêng mà còn vô cùng sống động và gần gũi.
5.6. Lưu ý khi tham quan
Vì đây là địa điểm linh thiêng, du khách nên ăn mặc kín đáo, lịch sự – che vai và đầu gối khi vào nhà thờ. Nếu muốn hiểu sâu hơn về lịch sử và nghệ thuật nơi đây, bạn có thể thuê hướng dẫn viên địa phương, hoặc sử dụng audio guide có sẵn tại nhà thờ với nhiều ngôn ngữ, trong đó có cả tiếng Anh.
6. Hành trình Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi cùng VTourist
Hành trình đến với Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi không chỉ đơn thuần là chuyến tham quan một di sản thế giới, mà còn là cuộc gặp gỡ đầy thiêng liêng giữa con người và những giá trị tâm linh vượt thời gian. Nơi đây, từng viên đá, từng nét bích họa đều thì thầm câu chuyện về đức tin, sự hy sinh và tình yêu thương vô điều kiện – những giá trị vượt lên mọi ranh giới văn hóa hay tôn giáo.
Trong hành trình hành hương Năm Thánh 2025, Assisi cùng các điểm đến linh thiêng như Vatican, Fatima hay Lourdes trở thành những điểm sáng không thể thiếu trong hành trình trở về cội nguồn đức tin. VTourist hân hạnh đồng hành cùng quý khách trong các tour châu Âu hành hương, kết nối những tâm hồn đồng điệu trên cung đường thiêng liêng khắp lục địa già. Hãy để chuyến đi không chỉ là những bước chân giữa trời Âu, mà còn là hành trình sâu lắng tìm về với đức tin của chính mình.
Xem thêm:
