Nhà thờ Santiago de Compostela là điểm đến hành hương nổi tiếng bậc nhất châu Âu. Không chỉ gắn liền với Thánh Giacôbê và Con đường Camino de Santiago, nơi đây còn sở hữu một trong những nhà thờ cổ kính và thiêng liêng nhất thế giới. Cùng khám phá vẻ đẹp, lịch sử và sức hấp dẫn vượt thời gian của nhà thờ Santiago de Compostela – biểu tượng tâm linh và văn hóa của cả một vùng đất.
1. Giới thiệu đôi nét về nhà thờ Santiago de Compostela
Tọa lạc tại trung tâm thành phố cổ kính Santiago de Compostela – thủ phủ vùng Galicia phía tây bắc Tây Ban Nha – nhà thờ Santiago de Compostela từ lâu đã trở thành một trong những biểu tượng tôn giáo, văn hóa và lịch sử nổi bật nhất châu Âu. Đây chính là điểm kết thúc thiêng liêng của tuyến hành hương Camino de Santiago lừng danh, nơi hàng triệu tín đồ Thiên Chúa giáo và du khách từ khắp nơi trên thế giới tìm đến mỗi năm để chiêm bái và chiêm ngưỡng.
Được khởi công từ thế kỷ 11, nhà thờ là nơi lưu giữ phần mộ được cho là của Thánh Tông đồ Giacôbê – vị thánh bảo trợ của Tây Ban Nha. Không chỉ mang giá trị tâm linh sâu sắc, công trình này còn nổi bật nhờ kiến trúc độc đáo, hòa quyện tinh tế giữa phong cách Romanesque, Gothic và Baroque qua từng mái vòm, bức tượng và mặt tiền tráng lệ. Năm 1985, nhà thờ chính thức được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới, đánh dấu vị thế không thể thay thế trong bản đồ văn hóa – tôn giáo của nhân loại.
2. Lịch sử và truyền thuyết về Thánh Giacôbê
Đằng sau sự uy nghi của nhà thờ Santiago de Compostela là cả một hành trình huyền thoại gắn liền với Thánh Giacôbê – người không chỉ được tôn kính trong Kinh Thánh mà còn là biểu tượng tinh thần của đức tin Kitô giáo tại bán đảo Iberia.
2.1. Thánh Giacôbê – Tông đồ tiên phong và vị tử đạo đầu tiên
Thánh Giacôbê Cả (Santiago el Mayor) là con của ông Zebedê và bà Salomê, và là anh ruột của Thánh Gioan – tác giả sách Tin Mừng thứ tư. Ông là một trong mười hai Tông đồ đầu tiên được Chúa Giêsu chọn và cũng là một trong ba người được chứng kiến nhiều sự kiện quan trọng trong cuộc đời của Chúa, như cuộc Biến Hình trên núi Tabor hay nỗi đau tại Vườn Cây Dầu.
Sau khi Chúa Giêsu phục sinh và lên trời, các Tông đồ phân tán đi rao giảng khắp nơi. Thánh Giacôbê được cho là đã đến vùng Tây Bắc bán đảo Iberia – nơi ngày nay là Galicia, Tây Ban Nha – để truyền bá Tin Mừng. Tuy nhiên, việc truyền giáo không thuận lợi do vùng này còn chìm trong ngoại giáo và chia cắt địa lý. Ông quay trở lại Jerusalem, và vào năm 44 sau Công nguyên, bị vua Herod Agrippa I hành hình bằng gươm – trở thành vị Tông đồ đầu tiên tử đạo.
2.2. Di hài và truyền thuyết về sự phát hiện huyền bí
Sau khi bị xử trảm, các môn đệ của Thánh Giacôbê đã lén đưa thi hài ông xuống tàu vượt biển trở lại Tây Ban Nha. Họ đi dọc theo bờ biển phía tây bán đảo và chôn cất thi thể tại một nơi hẻo lánh trong vùng Galicia. Qua nhiều thế kỷ, vị trí chính xác của ngôi mộ bị thất truyền, và câu chuyện dần trở thành huyền thoại trong dân gian.
Mãi đến năm 813, một tu sĩ ẩn sĩ tên là Pelayo (Paio) kể rằng ông nhìn thấy ánh sáng lạ như sao rơi chiếu xuống khu rừng Libredón gần đó. Tin vào dấu hiệu thiêng, giám mục Theodomir thành Iria Flavia đã cho khai quật khu vực và phát hiện một hầm mộ cổ cùng ba di cốt – được tin là của Thánh Giacôbê và hai môn đệ của ông. Vua Alfonso II của Asturias khi hay tin đã đích thân hành hương đến nơi đây và cho dựng một nhà nguyện đầu tiên – nền móng sơ khai của nhà thờ Santiago ngày nay.
2.3. Sự hình thành của tuyến đường hành hương Camino de Santiago
Khám phá thiêng liêng này đã làm bùng nổ làn sóng hành hương từ khắp châu Âu thời Trung cổ. Tuyến đường Camino de Santiago, với hàng nghìn kilômét xuyên qua các quốc gia như Pháp, Bồ Đào Nha, Ý, Đức, dần hình thành và phát triển. Trong thời kỳ đỉnh cao (thế kỷ 11–13), hàng trăm nghìn người hành hương mỗi năm tìm về Santiago để cầu nguyện bên phần mộ Thánh Tông đồ, xin sự tha thứ và chữa lành.
Sự kiện này cũng góp phần nâng cao tầm quan trọng của vương quốc Galicia và tạo điều kiện để các vị vua Tây Ban Nha cổ đại sử dụng hình ảnh Thánh Giacôbê như một biểu tượng chính trị và tôn giáo – đặc biệt là trong thời kỳ Reconquista, cuộc chiến giành lại bán đảo từ tay người Hồi giáo.
Xem thêm:
3. Kiến trúc và những điểm nổi bật bên trong nhà thờ Santiago de Compostela
Là điểm cuối của hành trình Camino de Santiago, Nhà thờ Santiago de Compostela không chỉ là đích đến thể lý mà còn là chốn quy tụ tâm linh – nơi mỗi viên đá, mỗi khung cửa đều chất chứa tinh thần của hàng triệu tín hữu suốt hơn 10 thế kỷ. Đây không đơn thuần là một nhà thờ, mà là một bản trường ca kiến trúc ghi dấu từng thời kỳ lịch sử Tây Ban Nha.
3.1. Một hành trình kiến trúc kéo dài hàng thế kỷ
Khởi công vào năm 1075, nhà thờ Santiago de Compostela được xây dựng trên nền tích của một ngôi đền cổ nơi phát hiện ra mộ Thánh Giacôbê. Kiến trúc ban đầu thiết kế nhà thờ theo phong cách Romanesque, tượng trưng cho sức mạnh, sự vững chắc của đức tin. Mái vòm hình bán nguyệt, cột trụ dày và ánh sáng lờ mờ tạo nên bầu không khí linh thiêng, mang nét đặc trưng của thời kỳ phục hưng Thiên Chúa giáo.
Tuy nhiên, qua gần 900 năm tồn tại, nhà thờ đã không ngừng được tái thiết và mở rộng. Phong cách Gothic len lỏi vào các ô cửa sổ kính màu và trần cao vút. Thế kỷ 18, trong thời kỳ Baroque rực rỡ, mặt tiền phía Tây – Fachada del Obradoiro – được tái thiết hoành tráng, vừa khoe trọn niềm kiêu hãnh của đức tin Tây Ban Nha vừa phản chiếu sự hưng thịnh của vương quốc trong thời kỳ Phục Hưng Công giáo.
Điều kỳ diệu là, dù nhiều phong cách hòa trộn, tổng thể công trình vẫn thống nhất hài hòa, như một lời khẳng định rằng đức tin là thứ có thể biến mọi sự khác biệt thành cộng hưởng.
3.2. Cổng Thiên đường – Pórtico da Gloria
Không có ai từng bước qua Pórtico da Gloria mà không ngỡ ngàng. Được xem là tuyệt tác Romanesque vĩ đại nhất Tây Ban Nha, cổng chính này do nghệ nhân Maestro Mateo thực hiện từ năm 1168 đến 1188 – suốt 20 năm sáng tác và điêu khắc như một lời cầu nguyện bất tận.
Tại đây, trụ cột trung tâm là tượng Thánh Giacôbê với gương mặt an hòa và đôi mắt đăm chiêu. Bao quanh là các nhà tiên tri, các thánh tông đồ, thiên thần ca hát và những linh hồn phán xét. Đặc biệt, tượng vị vua David đang chơi đàn harp được tạc sống động đến mức nhiều người tin rằng nếu lặng im, ta có thể nghe được âm thanh nhạc thánh vọng về từ vòm đá.
Cổng Thiên đường không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật – nó là cuộc gặp gỡ giữa con người và thần linh, giữa thẩm mỹ và huyền nhiệm. Đây từng là nơi người hành hương dừng lại, đặt tay lên trụ cột giữa – nơi đã mòn lõm sau hàng triệu cái chạm tay khẩn cầu, trước khi bước vào vùng thiêng chính điện.
3.3. Bàn thờ chính và lăng mộ Thánh Giacôbê
Tiến sâu vào gian giữa, ánh sáng vàng từ hàng trăm ngọn đèn dầu đổ xuống bàn thờ chính – một tuyệt phẩm nghệ thuật Baroque cao gần 13m, phủ vàng lá lấp lánh. Trung tâm là tượng Thánh Giacôbê mặc trang phục hành hương – áo choàng dài, mũ rộng và tay cầm gậy – như hiện thân của chính những người lữ hành đã đến đây suốt ngàn năm qua.
Phía sau bàn thờ là “lối đi bí mật” dẫn lên phần lưng bức tượng. Tại đây, du khách có thể ôm lấy tượng Thánh – một nghi thức cảm động mà nhiều người cho là “được chạm đến ánh sáng”.
Ngay dưới bàn thờ chính, trong hầm mộ bằng đá granite, là nơi an nghỉ của Thánh Giacôbê – một trong ba mộ Thánh tông đồ còn được bảo tồn tại châu Âu. Hòm đựng di cốt được làm bằng bạc khảm chạm tinh xảo, luôn được thắp nến canh giữ, tạo nên không gian linh thiêng trầm mặc, đầy rung cảm tâm linh.
3.4. Botafumeiro – Lư hương khổng lồ huyền thoại
Botafumeiro biểu tượng nổi tiếng nhất của nhà thờ, không chỉ gây choáng ngợp về mặt thị giác mà còn là hiện thân của niềm tin mãnh liệt. Với chiều cao gần 1,5m, nặng hơn 50kg, chiếc lư hương này có thể được đẩy vút lên cao tới 21 m, đong đưa theo hình cung với vận tốc hơn 65km/h – gần bằng tốc độ của một chiếc xe ô tô!
Trong các buổi nghi lễ quan trọng, tám người đàn ông (gọi là tiraboleiros) sẽ điều khiển Botafumeiro bay lượn theo hình cung qua toàn bộ gian giữa nhà thờ, tỏa ra làn khói thơm ngát từ nhựa trầm hương. Ngoài ra, lư hương còn được thiết kế để xua đi mùi hôi và xua đuổi dịch bệnh bởi lượng lớn người hành hương đổ về đây trong thời Trung cổ.
Khoảnh khắc chiếc lư hương bay vút lên, tỏa khói thơm ngào ngạt giữa những bài thánh ca Gregorian cổ xưa, là lúc con người gần như hòa vào thiêng liêng – nơi lý trí dừng lại, và đức tin lên tiếng.
3.5. Tu viện – Nơi thời gian dừng lại
Bên trái nhà thờ là khu tu viện hai tầng theo phong cách Gothic muộn, được xây dựng vào thế kỷ 16, nơi từng là chốn chiêm niệm và học thuật của các tu sĩ. Các hành lang vòm nhọn, cột đá khắc hoa văn tinh tế, giếng trời với ánh sáng vàng rọi xuống những bậc thềm rêu phong – tất cả khiến nơi đây giống như một ốc đảo của tĩnh lặng giữa lòng thành phố hành hương tấp nập.
Tu viện nay là nơi đặt Museo Catedralicio – Bảo tàng Nhà thờ, nơi lưu giữ những báu vật quý như áo lễ hoàng gia thế kỷ 12, bản thảo chép tay, nhạc cụ cổ, thánh tích, và cả những trang bản đồ hành hương cổ mô tả tuyến đường Camino từ khắp châu Âu đổ về.
4. Kinh nghiệm tham quan nhà thờ Santiago de Compostela
Để tận hưởng một chuyến đi trọn vẹn tại vùng đất linh thiên này thì dưới đây là những kinh nghiệm quý báu mà bạn cần lưu ý để có những trải nghiệm tuyệt vời tại nhà thờ Santiago de Compostela.
4.1. Thời điểm lý tưởng để ghé thăm
Tuy nhà thờ mở cửa quanh năm, nhưng mùa xuân (tháng 4–6) và đầu mùa thu (tháng 9–10) được xem là thời điểm lý tưởng nhất. Thời tiết lúc này dễ chịu, bầu trời trong xanh, cảnh quan xung quanh quảng trường Obradoiro – nơi nhà thờ toạ lạc – cũng bừng sức sống với những màn biểu diễn đường phố và không khí hành hương nhộn nhịp.
Mùa hè (tháng 7–8) tuy sôi động và có nhiều lễ hội đặc sắc, nhưng lại đông đúc và giá dịch vụ tăng cao. Nếu bạn yêu sự yên bình, hãy tránh mùa cao điểm. Đặc biệt, ngày 25/7 – Lễ Thánh Giacôbê, là thời khắc linh thiêng nhất trong năm, khi nhà thờ tổ chức nghi lễ long trọng với sự xuất hiện của Botafumeiro và nhiều chương trình văn hóa – nghệ thuật truyền thống.
4.2. Cách di chuyển đến nhà thờ Santiago de Compostela
- Bằng đường hàng không: Thành phố có sân bay Santiago-Rosalía de Castro (SCQ), kết nối trực tiếp với Madrid, Barcelona, Lisbon, Paris và nhiều thành phố châu Âu khác. Từ sân bay, bạn có thể đi xe buýt hoặc taxi vào trung tâm, mất khoảng 20 phút.
- Bằng tàu hỏa: Renfe – hệ thống đường sắt quốc gia Tây Ban Nha, có tuyến chạy từ Madrid, Barcelona, hoặc A Coruña đến Santiago. Ga tàu chỉ cách nhà thờ khoảng 20 phút đi bộ.
- Tour hành hương công giáo: Hãy chọn một trong những tuyến đường Camino de Santiago, kéo dài từ Pháp, Bồ Đào Nha, Ý… đến đích cuối cùng là Santiago. Dù đi hết lộ trình hay chỉ đoạn ngắn, đây chắc chắn là trải nghiệm không thể quên.
4.3. Giờ mở cửa và thời gian nên tham quan
- Giờ mở cửa của nhà thờ: từ 07:00 đến 21:00 hàng ngày (trừ một số dịp đặc biệt có thể đóng cửa sớm hơn).
- Bảo tàng Nhà thờ (Museo Catedralicio): mở cửa từ 10:00 – 20:00 (Thứ Hai đến Thứ Bảy), Chủ Nhật mở từ 10:00 – 14:00.
4.4. Giá vé và những hạng mục nên tham quan
- Nhà thờ chính: miễn phí vé vào cửa, tuy nhiên bạn nên đến sớm để tránh xếp hàng dài, đặc biệt vào cuối tuần.
- Bảo tàng Nhà thờ và Tu viện: giá vé dao động từ 7 – 12 EUR/người, tùy theo các khu bạn muốn tham quan (bao gồm bảo tàng, mái vòm, tháp chuông…).
- Tour có hướng dẫn viên: từ 15 – 20 EUR, thường kéo dài khoảng 1,5 – 2 tiếng, cực kỳ hữu ích nếu bạn muốn hiểu sâu hơn về kiến trúc và lịch sử.
Hoặc nếu bạn muốn tự do tham quan thì có thể thuê audio guide với chi phí khoảng 5 EUR/người tại quầy lễ tân.
4.5. Những sự kiện nổi bật không nên bỏ lỡ
Nhà thờ Santiago de Compostela không chỉ nổi danh vì kiến trúc cổ kính hay con đường hành hương huyền thoại Camino de Santiago, mà còn là điểm hẹn của những lễ hội tôn giáo và văn hoá giàu bản sắc, thu hút hàng nghìn tín đồ lẫn du khách mỗi năm.
Lễ Thánh Giacôbê (Fiesta de Santiago Apóstol – 25/7)
Đây chính là sự kiện lớn và thiêng liêng nhất của thành phố. Lễ hội bắt đầu từ giữa tháng 7 và nghi lễ quan trọng nhất sẽ bắt đầu vào ngày 24–25/7, khi hàng ngàn người hành hương từ khắp thế giới đổ về nhà thờ để dâng lễ Thánh Giacôbê – vị thánh bảo trợ của Tây Ban Nha.
Trong đêm 24/7, tại quảng trường Obradoiro trước nhà thờ, một buổi trình diễn ánh sáng và pháo hoa ngoạn mục sẽ được tổ chức, kết hợp giữa công nghệ ánh sáng hiện đại và biểu tượng tôn giáo truyền thống – như hình ảnh vỏ sò, gậy hành hương, hay thánh tích của Giacôbê.
Ngày 25/7, Thánh lễ trọng thể được cử hành bởi Tổng giám mục, với nghi thức đặc biệt nhất là Botafumeiro – lư hương khổng lồ bằng bạc nặng hơn 50kg được đưa lên cao và đong đưa qua lại dọc theo gian chính của nhà thờ. Cảnh tượng này không chỉ mang ý nghĩa tẩy uế tâm linh mà còn khiến người xem nghẹt thở vì sự trang nghiêm, mãn nhãn và đầy xúc động.
Xem thêm: Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi
Tuần Thánh (Semana Santa – dịp lễ Phục Sinh)
Vào dịp lễ Phục Sinh, nhà thờ Santiago cũng tổ chức một loạt các nghi lễ tưởng niệm Cuộc Thương Khó và Phục Sinh của Chúa Kitô, kéo dài trong suốt Tuần Thánh. Nổi bật là các cuộc rước tượng tôn giáo, nơi các tín đồ trong trang phục truyền thống khiêng các bức tượng lớn của Đức Mẹ Sầu Bi và Chúa Giêsu khổ nạn đi khắp phố cổ trong tiếng nhạc buồn và trầm mặc.
Không khí tại nhà thờ thời điểm này vừa trang nghiêm, xúc động, vừa thể hiện chiều sâu đức tin của cộng đồng Kitô giáo. Nếu bạn yêu văn hóa tôn giáo và muốn hiểu sâu về linh hồn Tây Ban Nha, thì Semana Santa là một trải nghiệm không thể bỏ qua.
Lễ Giáng Sinh và Đêm Giao Thừa
Mùa Giáng Sinh tại nhà thờ Santiago de Compostela mang đậm tính truyền thống và rất ấm áp. Cây thông lớn, ánh đèn trang trí và các buổi hòa nhạc thánh ca diễn ra ngay trong lòng nhà thờ, tạo nên không khí thiêng liêng khó quên. Nhiều du khách đến để tham dự Thánh lễ đêm Giáng Sinh, sau đó hòa vào dòng người trên quảng trường trong khoảnh khắc chuyển giao năm mới.
Tại đây, lễ Midnight Mass (Misa del Gallo) là điểm nhấn đặc biệt nhất, với phần biểu diễn nhạc thánh cổ điển, organ nhà thờ vang vọng dưới mái vòm cao vút. Đêm giao thừa thường khép lại bằng những tràng pháo tay, rượu vang và những lời chúc an lành giữa người lạ cũng như thân quen – đúng tinh thần cộng đồng hành hương.
Festival Internacional del Camino (tháng 10 hàng năm)
Một trong những lễ hội văn hoá đặc biệt của thành phố, tôn vinh tinh thần Camino de Santiago. Trong suốt lễ hội, nhiều hoạt động nghệ thuật đa dạng được tổ chức như hòa nhạc ngoài trời, múa đương đại, triển lãm ảnh, chiếu phim hành hương… tập trung quanh khu vực quảng trường Obradoiro và các ngôi làng dọc tuyến đường hành hương.
Điểm hay là sự kiện này không chỉ dành cho người theo đạo mà còn mở ra cơ hội giao lưu văn hóa giữa du khách quốc tế và người dân bản địa, qua đó hiểu hơn về tầm quan trọng của con đường Santiago – không chỉ là con đường tôn giáo, mà còn là hành trình kết nối con người với nhau.
4.6. Một vài lưu ý quan trọng
- Ăn mặc lịch sự khi vào nhà thờ: tránh quần ngắn, áo ba lỗ hoặc váy ngắn.
- Không quay phim, chụp ảnh ở một số khu vực có biển cấm (như khu hầm mộ hoặc ban thờ chính trong giờ lễ).
- Nên giữ yên lặng, đặc biệt trong giờ hành lễ – nhà thờ không chỉ là điểm du lịch mà còn là không gian linh thiêng cho các tín hữu.
5. Hành trình đến nhà thờ Santiago de Compostela cùng VTourist
Giữa lòng châu Âu hoa lệ, nhà thờ Santiago de Compostela hiện lên như một điểm đến linh thiêng đầy cảm xúc – nơi lưu giữ những giá trị vĩnh cửu của đức tin, lịch sử và văn hóa. Dù bạn là người Công giáo tìm kiếm sự cứu rỗi tâm hồn, hay một du khách yêu thích những di sản thế giới mang chiều sâu tâm linh, hành trình đến nhà thờ Santiago chính là chuyến đi để sống chậm, chiêm nghiệm và kết nối với chính mình.
Đặc biệt trong Năm Thánh 2025 (Jubilee Year) – sự kiện chỉ diễn ra khi ngày lễ Thánh Giacôbê (25/7) trùng vào Chủ nhật – Santiago de Compostela sẽ đón hàng triệu tín hữu từ khắp nơi trên thế giới. Đây là dịp để cánh cửa ân xá (Porta Santa) mở ra, mang đến cơ hội lãnh nhận ơn toàn xá và tham gia vào các nghi lễ trọng thể đầy xúc động.
Với mong muốn đồng hành cùng du khách Việt trong chuyến hành hương đặc biệt này, VTourist trân trọng giới thiệu chùm tour châu Âu hành hương Năm Thánh 2025, đưa bạn từ những thành phố lớn như Paris, Rome, Vatican… đến điểm kết thúc thiêng liêng nhất – nhà thờ Santiago de Compostela. Hành trình không chỉ bao gồm các hoạt động du lịch thuần túy mà còn đan xen các khoảnh khắc cầu nguyện, tham dự Thánh lễ, chiêm ngưỡng kiến trúc nhà thờ cổ kính và cảm nhận trọn vẹn hơi thở của Năm Thánh nơi đất Thánh.
Với dịch vụ chuẩn 5 sao, hướng dẫn viên chuyên nghiệp, hỗ trợ visa tận tình và lịch trình tối ưu, VTourist sẽ cùng bạn mở ra một hành trình không chỉ để khám phá châu Âu, mà còn để tìm thấy chính mình trong những bước chân hành hương đầy ý nghĩa.
