Nằm trong Nhà thờ Cologne tráng lệ của Đức, Đền Thờ Ba Vua không chỉ là một trong những hòm đựng thánh tích lớn nhất thế giới phương Tây mà còn ẩn chứa nhiều bí ẩn xoay quanh Ba Nhà Thông Thái trong Kinh Thánh. Được chế tác tinh xảo từ vàng và đá quý, công trình này là kiệt tác của nghệ thuật Mosan, thu hút hàng triệu du khách và tín đồ hành hương mỗi năm.
Nhưng câu hỏi đặt ra là: Ba Nhà Thông Thái thực sự là ai? Hành trình của thánh tích này đã trải qua những biến cố gì? Hãy cùng VTourist khám phá lịch sử đầy ly kỳ và kiến trúc tuyệt mỹ của Đền Thờ Ba Vua trong bài viết dưới đây!
1. Đôi nét về đền thờ Ba Vua Cologne
Đền thờ Ba Vua còn được biết đến với các tên gọi như Dreikönigsschrein, Mộ Ba Vua hay Lăng mộ Ba Nhà Thông Thái, là một thánh tích quan trọng nằm trong Nhà thờ lớn Cologne ở Đức. Đây được cho là nơi lưu giữ hài cốt của Ba Nhà Thông Thái trong Kinh Thánh, những người đã đến thăm Chúa Hài Đồng Giê-su.
Đền thờ này có hình dạng như một quan tài ba tầng được mạ vàng và trang trí công phu, đặt phía trên và sau bàn thờ chính của nhà thờ. Được xây dựng trong khoảng từ năm 1180 đến 1225, đền thờ được coi là đỉnh cao của nghệ thuật Mosan và là một trong những thánh tích lớn nhất ở phương Tây. Bề mặt của Đền Thờ Ba Vua được trang trí tinh xảo, kể lại câu chuyện về Ba Nhà Thông Thái, Đức Trinh Nữ Maria và cuộc đời của Chúa Giê-su thông qua các hình ảnh được chạm khắc tỉ mỉ bằng bạc mạ vàng.
2. Lịch sử của đền thờ Ba Vua
Theo truyền thuyết, hài cốt của Ba Nhà Thông Thái ban đầu được Nữ hoàng Helena, mẹ của Constantine Đại đế, mang đến Constantinople. Sau đó, Eustorgius I, giám mục của thành phố được Constantine giao phó vào năm 314 đã vận chuyển di vật này bằng xe bò đến Milan.
Vào năm 1164 tức là sau gần tám thế kỷ, Hoàng đế La Mã Thần thánh Frederick Barbarossa đã lấy di vật từ nhà thờ Saint Eustorgio ở Milan và trao cho Tổng giám mục Cologne Rainald xứ Dassel. Cũng trong năm đó, Rainald chuyển di vật đến Cologne, nơi một nhà thờ lộng lẫy được xây dựng để bảo quản và tôn vinh đền thờ Ba Vua Cologne. Xương của họ được bọc trong lụa trắng và đặt lại trong đền thờ, từ đó thu hút một dòng người hành hương không ngừng đến Cologne.
Một số phần của đền thờ được thiết kế bởi thợ kim hoàn danh tiếng thời trung cổ Nicholas of Verdun, người bắt đầu công việc vào năm 1180 và hoàn thành vào khoảng năm 1225. Các phần khác được trang trí trong thời Tổng giám mục Philip von Heinsberg với vô số đồ trang sức quý giá. Học giả Lisa Victoria Ciresi cho rằng những món trang sức này mang ý nghĩa tái hiện hình ảnh Jerusalem trên Thiên đường.
Vào năm 1199, Vua Otto IV đã dâng tặng ba vương miện vàng – biểu tượng của Ba Nhà Thông Thái – như một món quà dành cho Nhà thờ lớn Cologne. Quốc huy của Cologne ngày nay vẫn thể hiện ba vương miện tượng trưng cho Ba Vua, nhấn mạnh tầm quan trọng của thánh tích đối với lịch sử và văn hóa của thành phố.
Hugo Stehkämper còn cho rằng Vua Otto IV của Brunswick được xem là vị vua thứ tư trong biểu tượng này. Ông lên ngôi vào năm 1198, trở thành Hoàng đế La Mã Thần thánh vào năm 1209 và đã đóng góp vật liệu quan trọng để hoàn thiện Đền Thờ Ba Vua. Trong hình ảnh trên đền thờ, ông được miêu tả trong đoàn rước phía sau Ba Nhà Thông Thái với dòng chữ “Otto Rex”, dù ông không đội vương miện trong bức tranh miêu tả.
Việc xây dựng Nhà thờ lớn Cologne bắt đầu vào năm 1248 nhằm tạo không gian trang trọng bảo vệ những di tích quý giá này. Công trình mất 632 năm để hoàn thành và ngày nay là nhà thờ theo phong cách Gothic lớn nhất Bắc Âu.
Ngôi đền đã trải qua nhiều biến động lịch sử nhưng vẫn được bảo tồn khá nguyên vẹn. Đợt trùng tu lớn nhất diễn ra từ năm 1961 đến 1973 sau khi đền bị di dời trong Thế chiến II. Đến ngày 20 tháng 7 năm 1864, khi ngôi đền được mở ra, người ta phát hiện hài cốt của ba con người cùng với các đồng tiền có từ thời Philip I, Tổng giám mục Cologne. Một báo cáo nhân chứng ghi lại:
“Trong một ngăn đặc biệt của ngôi đền hiện nay đã cho thấy – cùng với những mảnh băng cũ mục nát hoặc đã đúc, rất có thể là byssus, bên cạnh những mảnh nhựa thơm và các chất tương tự – nhiều xương của ba người, dưới sự hướng dẫn của một số chuyên gia hiện tại có thể được lắp ráp thành những cơ thể gần như hoàn chỉnh: một người trung niên, người thứ hai khi còn trẻ, người thứ ba đã khá già.
Hai đồng tiền, có lá bắc làm bằng bạc và chỉ có một mặt bị đánh bóng, được đặt cạnh nhau với một đồng có lẽ từ thời Philipps von Heinsberg mang hình ảnh một nhà thờ và đồng còn lại thể hiện một cây thánh giá, đi kèm với thanh kiếm của thẩm quyền và cây gậy của giám mục ở mỗi bên.”
3. Danh tính bí ẩn của Ba nhà thông thái
Hành trình đưa di vật của Ba Vua đến nơi an nghỉ cuối cùng tại Cologne không chỉ là một sự kiện lịch sử mà còn được bao phủ bởi những truyền thuyết đầy màu sắc. Một trong những câu chuyện nổi bật về hành trình này được ghi lại trong cuốn Historia Trium Regum (Lịch sử của Ba Vua), một tác phẩm thế kỷ XIV của John xứ Hildesheim.
Theo John xứ Hildesheim, Ba Vua được mô tả lần lượt là Melchior người lớn tuổi nhất trong ba vị, ông có bộ râu dài và được xác định là Vua Ba Tư. Ông dâng vàng – biểu tượng của hoàng quyền và sự cao quý – cho Chúa Hài Đồng. Balthasar là một ông già Trung Đông hoặc có đặc điểm của người châu Phi, ông được cho là Vua của Ả Rập hoặc Ethiopia. Balthasar dâng mộc dược – một loại hương liệu quý được sử dụng trong nghi lễ tang lễ, tượng trưng cho sự hy sinh của Chúa Giêsu.
Cuối cùng là Caspar (hay Gaspar) người trẻ nhất trong ba vị, được miêu tả với bộ râu ngắn. Ông dâng nhũ hương – một loại hương liệu thiêng liêng thường được sử dụng trong các nghi lễ tôn giáo, tượng trưng cho phẩm chất linh thiêng của Chúa Hài Đồng.
Mỗi người khởi hành từ quê hương của mình, hội tụ tại Jerusalem trước khi cùng nhau đến Bethlehem để bày tỏ lòng kính trọng với Chúa Hài Đồng. Sau khi hoàn thành sứ mệnh thiêng liêng, họ trở về Ấn Độ, nơi họ xây dựng một nhà thờ và an nghỉ vĩnh hằng cùng nhau.
Ba thế kỷ sau, vào khoảng đầu thế kỷ IV, Thánh Helena tức mẹ của Hoàng đế Constantine Đại đế đã đến Ấn Độ trong hành trình tìm kiếm các thánh tích quan trọng của Kitô giáo. Bà đã đưa hài cốt của Ba Vua về Constantinople và đặt trong Nhà thờ Thánh Sophia. Vào cuối thế kỷ VI, Hoàng đế Mauricius ra lệnh chuyển các di vật này đến thành phố Milan, nơi chúng được lưu giữ trong Nhà thờ Saint Eustorgio suốt hơn 500 năm.
Tuy nhiên, vào thế kỷ XII, thành phố Milan đã nổi dậy chống lại quyền cai trị của Hoàng đế La Mã Thần thánh Frederick Barbarossa. Trong cuộc chiến giành lại quyền kiểm soát, Frederick nhận được sự hỗ trợ từ Tổng Giám mục Cologne, Rainald von Dassel, người cũng là Tổng Chưởng lý của Ý. Để bày tỏ lòng biết ơn đối với vị tổng giám mục, Hoàng đế Frederick Barbarossa đã ra lệnh chuyển giao thánh tích của Ba Vua từ Milan đến Cologne vào năm 1164.
Sau khi các di vật đến Cologne, thành phố này đã cho xây dựng một công trình nguy nga để lưu giữ báu vật thiêng liêng – Đền thờ Ba Vua (Dreikönigsschrein). Những di vật này ngay lập tức trở thành tâm điểm của các cuộc hành hương từ khắp châu Âu. Lượng người hành hương đông đảo đổ về Cologne đã góp phần thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của thành phố trong suốt thời Trung Cổ.
Không chỉ được bảo quản cẩn thận trong đền thờ lộng lẫy, những di vật này còn có một lịch sử đầy biến động. Trong Thế chiến II, để tránh thiệt hại do bom đạn, người ta đã tạm thời di dời chúng khỏi Nhà thờ lớn Cologne. Sau chiến tranh, chúng được đưa trở lại đền thờ và tiếp tục thu hút hàng triệu khách hành hương mỗi năm.
4. Kiến trúc của đền thờ Ba Vua Cologne
4.1. Kích thước và xây dựng
Đền thờ Ba Vua (Dreikönigsschrein) là một trong những tác phẩm nghệ thuật trung cổ vĩ đại nhất, được chế tác bởi Nikolaus von Verdun vào khoảng năm 1180 – 1225. Được thiết kế theo hình dáng một basilica thu nhỏ, đền thờ có chiều dài khoảng 220 cm, chiều rộng 110 cm và chiều cao lên tới 153 cm, khiến nó trở thành hòm thánh tích lớn nhất châu Âu.
Để xây dựng đền thờ, các nghệ nhân đã sử dụng khung gỗ sồi làm lõi, bên ngoài được phủ bằng vàng, bạc và trang trí bằng hàng ngàn viên đá quý như ngọc bích, thạch anh tím và ngọc trai. Phần mặt ngoài của đền thờ được chạm khắc công phu với những bức phù điêu mô tả các câu chuyện từ Cựu Ước và Tân Ước, đặc biệt là hành trình của Ba Vua đến Bethlehem.
Quá trình xây dựng Đền Thờ Ba Vua Cologne kéo dài hơn 40 năm, với sự tham gia của các nghệ nhân bậc thầy từ khắp châu Âu. Đền thờ không chỉ là nơi lưu giữ thánh tích mà còn là biểu tượng tôn giáo quan trọng, thu hút hàng triệu tín đồ đến hành hương tại Nhà thờ lớn Cologne qua nhiều thế kỷ.
4.2. Trang trí
Toàn bộ bên ngoài của đền thờ được phủ một lớp trang trí công phu. Có tổng cộng 74 bức tượng phù điêu cao mạ bạc, không tính các bức tượng nhỏ hơn được trang trí ở phần nền. Ở hai bên, hình ảnh của các nhà tiên tri được trang trí ở phần dưới, trong khi hình ảnh của các tông đồ và nhà truyền giáo được trang trí ở phần trên.
Xung quanh là 304 viên ngọc được chạm khắc tinh tế, trong đó 142 viên ngọc thuộc về đền thờ ban đầu. Đền thờ Ba Vua được bao quanh bởi nến dâng lễ vật và hai mươi bốn ngọn đèn. Một chiếc đèn chùm lớn treo phía trên đền thờ tượng trưng cho Jerusalem trên trời.
Một hình thang có thể tháo rời cho phép người xem nhìn thấy thánh tích qua một lỗ mở dạng lưới. Được các thiên thần hỗ trợ và thống trị trung tâm cho đến năm 1574 là bức phù điêu Ptolemy lớn. Chức năng của những thiên thần này là những sứ giả thánh thiện của Chúa Cha khi họ được nhìn thấy bên cạnh Chúa Kitô cầm một chiếc chén thánh, đĩa thánh và vương miện.
Đằng trước
Mặt trước của Đền Thờ Ba Vua Cologne được hoàn thành vào khoảng sau năm 1200, giống như một nhà thờ lớn với điểm giữa cao. Các bức tượng ở đây được làm bằng vàng nguyên chất. Khu vực này chứa những viên đá quý nhất, mặc dù chúng đã bị đánh cắp vào thế kỷ 16.
Ở phía dưới, từ trái sang phải là hình ảnh về Sự tôn thờ của các đạo sĩ, Đức Mẹ Đồng Trinh Maria lên ngôi cùng với Chúa Jesus sơ sinh, và Lễ rửa tội của Chúa Kitô, ở phía trên là hình ảnh Chúa Kitô lên ngôi trong Ngày phán xét cuối cùng. Một tấm bảng khảm có thể tháo rời để lộ ra một tấm lưới hiển thị tên của Caspar, Melchior và Balthasar. Khi tấm lưới được tháo ra, hình ảnh chiếc đầu đội vương miện của ba vị thánh sẽ hiện ra.
Ngày nay, phần mặt chính đã được cải tạo lại dựa trên các thiết kế ban đầu của Nicolas xứ Verdun. Tuy nhiên, một số bộ phận như hình chạm nổi Ptolemy, các thiên thần và hàng vương miện trong các bức tường đã biến mất, chỉ có hình ảnh của Otto IV vẫn không thay đổi ngoại trừ chiếc hộp vàng nhỏ mà ông đang cầm.
Mặt sau
Mặt sau của Đền Thờ Ba Vua Cologne có thiết kế tương tự như hai hộp đựng thánh tích phía trên. Ở phần dưới là thánh tích của Ba Vua, trong khi phần trên nhỏ hơn chứa hài cốt của hai vị tử đạo Felix và Nabor. Giống như mặt trước, nơi đây cũng được trang trí với 74 bức phù điêu mạ vàng cùng các chi tiết chạm khắc tinh tế.
Mặt sau được chia thành ba phần rõ rệt: phần dưới, phần giữa và phần trên. Ở phần dưới, bức tượng Jeremiah đứng tách biệt giữa hai cảnh Đánh đòn và Đóng đinh Chúa Kitô. Phía trên, ở phần giữa, là bức tượng bán thân của Tổng giám mục Cologne, Rainald xứ Dassel. Còn ở phần trên cùng, Chúa Kitô phục sinh được khắc họa đang trao vương miện cho hai vị tử đạo Felix và Nabor. Trong hình ảnh đầy uy nghi này, Chúa Kitô cầm Sách Sự Sống trên tay trái, còn tay phải giơ cao thể hiện quyền năng phán xét.
Dọc theo viền trong của đầu hồi có một dòng chữ Latinh khắc sâu:
“ADVENIO DIGNOS SALVARE FERIRE MALIGNOS ERGO BONI METITE FELICIA GAVDIA VITE ITE REI VOS IRA DEI TRANSMITTIT IN IGNem QUISQ ue METIT QUOD Pro ro MERVIT SUB IUDICE IVSTO.”
Các bên
Hai bên Đền Thờ Ba Vua được thiết kế với bố cục đối xứng hoàn hảo, nối liền tầng trên và tầng dưới bằng hai dãy tượng chạm khắc tinh xảo. Các bức tượng nhà tiên tri trang trí phần dưới, trong khi phần trên là những bức tượng tông đồ và nhà truyền giáo, tất cả đều được nhận dạng bằng dòng chữ khắc tên. Điểm đặc biệt là các bức tượng này đều được chế tác bằng bạc mạ vàng, tạo nên vẻ đẹp sang trọng và trang nghiêm.
Tại vị trí trung tâm của tầng trên, một cherub có tên Plentinudo Scientiae (Trí tuệ dồi dào) được đặt giữa các tông đồ, trong khi phía đối diện là một seraph có tên Ardens Caritate (Tình yêu thiêng liêng nồng cháy). Sự xuất hiện của hai thiên thần này không chỉ làm tăng giá trị thẩm mỹ mà còn thể hiện biểu tượng tôn giáo sâu sắc, truyền tải thông điệp về trí tuệ và lòng bác ái trong đức tin Kitô giáo.
4.3. Nghệ thuật Mosan
Nghệ thuật Mosan bắt nguồn từ thung lũng sông Meuse thuộc Bỉ, Hà Lan và Đức, là một phong cách nghệ thuật tinh tế của thời Trung Cổ, kế thừa những ảnh hưởng từ nghệ thuật Carolingian và vươn tới đỉnh cao vào thế kỷ 12-13. Đền thờ Ba Vua Cologne là một trong những kiệt tác tiêu biểu của phong cách này, nơi hội tụ sự hoàn mỹ của điêu khắc và nghệ thuật kim hoàn.
Công trình được thực hiện bởi Nicolas xứ Verdun – một bậc thầy danh tiếng đến từ Pháp. Ông đã khéo léo ứng dụng các kỹ thuật champlevé, cloisonné cùng những họa tiết men tinh xảo để khắc họa các câu chuyện Kinh Thánh, cuộc đời Chúa Kitô, Đức Trinh Nữ Maria và những vị thánh. Mỗi chi tiết trang trí trên đền thờ đều là sự kết hợp tinh tế giữa điêu khắc và nghệ thuật kim loại, tạo nên một tác phẩm tôn giáo có giá trị vượt thời gian.
Sự hòa quyện giữa ánh sáng rực rỡ của bạc mạ vàng với sắc màu sống động của men champlevé đã tạo ra một hiệu ứng thị giác đầy mê hoặc. Những bức tượng, phù điêu không chỉ phản ánh kỹ thuật điêu khắc đỉnh cao của nghệ sĩ Mosan mà còn thể hiện sự trang trọng, thiêng liêng của nghệ thuật tôn giáo Trung Cổ. Chính điều đó đã biến đền thờ Ba Vua thành một trong những công trình nghệ thuật quan trọng bậc nhất của châu Âu thời Trung Cổ.
5. Đền thờ Ba Vua Colognenhiều lần bị đánh cấp
Đền thờ Ba Vua không chỉ nổi tiếng bởi vẻ đẹp kiến trúc và giá trị lịch sử mà còn là mục tiêu của nhiều vụ trộm cắp qua các thời kỳ. Một trong những vụ trộm nổi tiếng nhất xảy ra vào ngày 28 tháng 1 năm 1574, khi những phần trang trí cao quý của đền bao gồm cả bức tượng chạm nổi Ptolemy từ tấm hình thang, bị đánh cắp.
Vụ trộm diễn ra đúng vào thời điểm linh mục cử hành thánh lễ, khiến kẻ trộm dễ dàng ra tay mà không bị phát hiện. Đáng tiếc, những viên đá quý và đồ trang sức quý giá không bao giờ được tìm lại, cũng như danh tính của kẻ chủ mưu vẫn là một bí ẩn.
Trong số các báu vật bị đánh cắp, đáng chú ý nhất là chiếc mặt nạ đá quý vô giá, một tác phẩm điêu khắc tinh xảo trên đá mã não Ấn Độ với mười bảy lớp, trong đó có mười một lớp được chạm khắc. Chiếc mặt nạ này mô tả chân dung của Ptolemy II và vợ ông Arsinoë II, có niên đại từ thế kỷ thứ 3 TCN và được chế tác tại Ai Cập trong thời kỳ Hy Lạp hóa.
Theo ghi chép của Albertus Magnus, vào tháng 10 năm 1586, bức tượng đá quý này xuất hiện trong tay Fulvio Orsini, một thương nhân người Flemish ở Rome. Trong quá trình vận chuyển, hiện vật đã bị nứt và được sửa chữa bằng một lớp giáp gorget bằng thép hoặc da, cùng với một khung vàng bảo vệ. Tuy nhiên, thay vì được đưa trở lại đền thờ Ba Vua, bức tượng đá quý đã trở thành một phần trong bộ sưu tập hoàng gia tại Vienna, điều này được Clifford Brown xác nhận sau đó.
Ngoài vụ trộm năm 1574, đền thờ còn nhiều lần trở thành mục tiêu của những kẻ săn tìm báu vật. Nhiều đồ trang trí, tượng và bảo vật quý giá đã bị đánh cắp hoặc thất lạc qua thời gian, khiến đền thờ mất đi không ít giá trị nguyên bản. Tuy vậy, với sự bảo tồn của nhà thờ Köln, đền thờ Ba Vua vẫn giữ được phần lớn vẻ uy nghiêm và tiếp tục là một trong những di sản tôn giáo quan trọng bậc nhất châu Âu.
6. Có thật sự đền thờ Ba Vua chứa thánh tích của 3 vị thánh hay chỉ là ba bộ hài cốt vô danh?
Việc hộp chứa thánh tích tại đền thờ Ba Vua Cologne được mở vào năm 1864 đã làm dấy lên những tranh luận kéo dài về tính xác thực của những bộ hài cốt bên trong. Theo ghi chép, người ta tìm thấy ba bộ hài cốt thuộc về ba người có độ tuổi khác nhau: một người trẻ tuổi, một người trung niên và một vị đã cao niên. Điều đáng chú ý là một bức tranh khảm từ thế kỷ thứ 6 tại Ravenna (Ý) cũng mô tả Ba Vua theo đúng độ tuổi này, khiến nhiều người tin rằng đây thực sự là di hài của ba vị thánh đã được Kinh Thánh nhắc đến.
Tuy nhiên, từ góc độ khoa học và lịch sử, vẫn chưa có bằng chứng khảo cổ hoặc tài liệu gốc nào xác nhận chắc chắn nguồn gốc của những bộ hài cốt này. Câu chuyện về Ba Vua, theo nhiều nhà nghiên cứu, có thể bắt nguồn từ các truyền thuyết cổ đại được xây dựng và lan truyền qua nhiều thế kỷ. John xứ Hildesheim, trong tác phẩm của mình vào thế kỷ 14, đã mô tả chi tiết về hành trình của Ba Vua dựa trên những huyền thoại từ thế kỷ 5 và 6.
Trong khi đó, học giả Tân Ước Brent Landau đã chuyển ngữ một bản thảo chữ Syriac từ thế kỷ thứ 8, cho thấy sự tồn tại của ba nhân vật thông thái trong nhiều nền văn hóa khác nhau, từ Ba Tư, Ấn Độ đến Trung Quốc. Điều này đặt ra nghi vấn rằng, liệu Ba Vua có thực sự là những nhân vật lịch sử, hay chỉ là những hình tượng mang tính biểu tượng được ghép nối từ nhiều truyền thuyết khác nhau?
Ngoài ra, Phúc Âm theo thánh Matthêu chỉ đề cập đến “những nhà thông thái đến từ phương Đông” mà không nêu cụ thể danh tính hay số lượng của họ. Chính vì thế, một số nhà nghiên cứu đặt ra giả thuyết rằng hài cốt trong Đền Thờ Ba Vua có thể chỉ là của ba người vô danh, được đặt vào hòm thánh tích trong quá trình phát triển của nhà thờ nhằm củng cố niềm tin tôn giáo.
Dù vậy, không thể phủ nhận là đền thờ Ba Vua Cologne đã trở thành một trong những điểm hành hương quan trọng nhất của Thiên Chúa giáo suốt nhiều thế kỷ. Dù những bộ hài cốt bên trong có thực sự thuộc về Ba Vua hay không, thì chúng vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc truyền tải niềm tin và sự kính ngưỡng đối với câu chuyện về những người đầu tiên đến triều bái Chúa Hài Đồng.
7. Tham quan đền thờ Ba Vua Cologne cùng du lịch VTourist
Đền thờ Ba Vua Cologne không chỉ là một kiệt tác kiến trúc Gothic tráng lệ mà còn là nơi chứa đựng những câu chuyện huyền thoại bí ẩn. Từ những tranh cãi về thánh tích đến lịch sử đầy biến động qua nhiều thế kỷ, nơi đây vẫn luôn là điểm hành hương linh thiêng và thu hút hàng triệu du khách mỗi năm.
Dạo bước trong không gian cổ kính, chiêm ngưỡng những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo và cảm nhận hơi thở của lịch sử sẽ là một trải nghiệm khó quên dành cho bất kỳ ai đặt chân đến Cologne.
Hãy cùng VTourist lên đường khám phá vùng lục địa già, trải nghiệm những hành trình mới lạ và tận hưởng vẻ đẹp huy hoàng của châu Âu cùng chùm tour châu Âu hấp dẫn ngay hôm nay!
Xem thêm:
